Het veld
De graphic novel vertelt het verhaal van Hugo, de maker van de start-up Klai, gebaseerd op de kunstmatige intelligentie van ‘grote taalmodellen’ die de kern vormen van de revolutie, belichaamd door ChatGPT en anderen. Terwijl hij zich voorbereidt op het tekenen van een groot contract met REAL.E, de (denkbeeldige) digitale gigant, stelt de held zichzelf vragen over de motivaties van deze cliënt die zijn leven zou kunnen veranderen. Het brengt ons – ver – in deze vragen en het functioneren van kunstmatige intelligentie, hoe fascinerend en beangstigend het ook is, een bron van chaos en onfatsoenlijke concentraties van rijkdom.
Dit originele werk combineert de culturele en wetenschappelijke invloeden van de twee auteurs: Laurent Daudet, universiteitsprofessor, is een Franse expert op het gebied van informatietheorie en zelf medeoprichter van de start-up LightOn (alles wat er is). ) die aan deze “grote taalmodellen” werkt. Appupen is een Indiase ontwerper die van fantasie houdt.
De graphic novel wordt voorafgegaan door Jul, een beroemde cartoonist en stripauteur (Silex and the City), die kunstmatige intelligentie vergelijkt met een nieuwe religie die tegelijkertijd fascineert en beangstigt, en die fundamentele vragen stelt over onze toekomst.
Droommachine van Laurent Daudet en Appupen, Flammarion, september 2023, 159 pagina’s.
Misschien is wat je leest uiteindelijk AI-aangedreven?
Uittreksel uit het voorwoord ondertekend door Jul, perscartoonist en stripauteur
Een didactische introductie tot de LLM
Deze graphic novel heeft het voordeel dat hij educatief is en dat hij de kwesties van kunstmatige intelligentie, de beperkingen en voordelen ervan, duidelijk uitlegt. We ontdekken bijvoorbeeld wat het LLM (Large Language Model) is, deze ‘grote taalmodellen’ die gebruikt worden voor vertalingen: een AI die voorzien wordt van teksten om te analyseren, leert de structuren in de betreffende taal te identificeren. De LLM “identificeert patronen en regelmaat in de manier waarop woorden aan elkaar zijn gekoppeld om een tekst te vormen”.
Het is ook de AI die zichzelf uitlegt: “Ik krijg een begin: een zin, een alinea… En ik bereken voor elk van de woorden in het woordenboek de kans dat dit het eerste woord na de inleiding is. Ik kies een van de meest waarschijnlijke woorden en begin opnieuw, woord voor woord”. Het systeem is gebaseerd op alle inhoud die op internet beschikbaar is, namelijk miljarden pagina’s, met verschillende miljarden parameters. GPT-3 heeft bijvoorbeeld 175 miljard.
Het verborgen gezicht van kunstmatige intelligentie
No-nonsense voor de auteur die meteen de sociaal-economische grenzen van kunstmatige intelligentie noemt, en dan vooral het banenverlies dat dit met zich mee kan brengen. Deskundigen voorspellen dat bijna 90% van de bevolking getroffen zou kunnen worden en 50% op brute wijze, “en niet alleen voor banen aan de onderkant van de schaal, niet alleen in de landen van het Zuiden”, specificeert Hugo in de roman. Ook wordt de overmatige blootstelling van technologiewerkers – ‘annotators’ genoemd – aan giftige inhoud genoemd, juist om AI te trainen.
Vooral omdat ontwikkelingen op dit gebied duur zijn. Daarom is AI meer het speeltje van grote bedrijven met flinke budgetten dan een serieus onderzoeksonderwerp bedoeld voor universiteiten of publieke onderzoekscentra. Mathilde, een van de personages, betreurt de zeer snelle vooruitgang van particuliere actoren en het gebrek aan financiering, onder meer in de publieke sector.
“Kunstmatige intelligentie reproduceert, het creëert niets”
Hoe zit het met de interventie van kunstmatige intelligentie in de wereld van kunst en creatie? Tegenwoordig kunnen we nog steeds het verschil zien tussen een afbeelding gemaakt door een fotograaf en een afbeelding gegenereerd door kunstmatige intelligentie. Maar over een paar jaar? “Door je werk op sociale netwerken te plaatsen, doorbreek je als kunstenaar. Zoveel beelden die uiteindelijk worden gebruikt om AI te trainen!” Het weet daarom hoe het zich moet voortplanten als het voldoende wordt gevoed, wat miljarden mensen elke dag doen op internet en op sociale netwerken.
Het ergste van AI
De game aangeboden door de gigant REAL.E is gemaakt om zoveel mogelijk gegevens te absorberen door deze uit te wisselen voor in-game onsterfelijkheid. Terwijl je speelt, lijkt de avatar steeds meer op de speler en het ergste is dat de AI blijft ze animeren als de echte mens niet speelt… Als dit vanaf het begin ongezond lijkt, is dat des te meer het geval omdat achter dit spel instrumenten schuilgaan voor controle-entiteiten zo groot als bijvoorbeeld een staat.
Ethische AI is mogelijk
Door de vignetten heen plaatsen de personages het nut van kunstmatige intelligentie en de ethiek ervan in perspectief. Wat als het voor iets anders zou worden gebruikt dan het verrijken van multinationals? Wat als het zou helpen de honger in de wereld uit te roeien of de economische ongelijkheid te verminderen? Wat als het een openbaar nut had? Als lezer beginnen we te geloven dat zo’n wereld mogelijk is en dat voelt goed.
